„Zawód: fotografistka” ze Strzałą Łuczniczki

Bardzo dziękuję za współpracę wspaniałym dziewczynom – współautorce książki Małgorzacie Czyńskiej, Paulinie Ufnal i Monice Proniewskiej z Hekla Studio, które zadbały o projekt graficzny. Najlepszy zespół!

Pierwszy nakład współfinansowany przez Urząd Miasta Bydgoszczy już się wyczerpał, ale zrobiliśmy dodruk, który dzięki nagrodzie będziemy mogli opłacić. Jeśli jeszcze nie macie Fotografistek to zachęcamy do odwiedzenia księgarni w całej Polsce.

Na koniec jeszcze kilka słów z pięknej laudacji dr Pauliny Małochleb:

„W tym roku w kategorii edytorskiej jury Nagrody zdecydowało się wyróżnić książkę dwóch autorek Małgorzaty Czyńskiej i Katarzyny Gębarowskiej, poświęconą fotografistkom, które w XX wieku prowadziły swoje zakłady usługowe właśnie w Bydgoszczy.

Książka ta – wyjątkowe cacko – stanowi zapis herstory, czyli opowieści kobiecej, daje zupełnie inne spojrzenie na przeszłość, w której na drugi plan schodzi historia polityczna, a miejsce pierwsze odgrywa historia kobiet, rodzin, miasta. Zamiast koncentrować się na postaciach męskich przywódców, autorki wybierają tutaj sześć kobiet o rozmaitym pochodzeniu społecznym, wykształconych w fachu fotografistek, skupiają się na nich samych, ale też ich klientach, krewnych, zakładach pracy. Pokazują ich sytuację domową i zawodową, perspektywy, jakie stały przed kobietami w I połowie XX wieku.

To niezwykle barwna opowieść o życiu polskiego społeczeństwa w Bydgoszczy od czasu I wojny, konfliktów gospodarczych z Niemcami, powoli opuszczających miasto, przez kryzys dwudziestolecia, po zawieruchę II wojny i domiary stosowane przez PRL. Bohaterki „Zawód: fotografistka” – kobiety zaradne, odważne, z głową na karku, muszą zarobić na utrzymanie swoich rodzin, przeżyć śmierć dzieci, odejścia mężów, wojenne wypędzenia, głód i bezrobocie. Widzimy zatem, co się dzieje w Bydgoszczy, jak miasto przechodzi kilka razy z rąk niemieckich w polskie, jak toczy się w nim zwykłe życie.

Książka Czyńskiej i Gębarowskiej pokazuje losy miasta i jego mieszkańców w ciągu kilkudziesięciu lat, bo autorki sięgają nie tylko po biografie samych fotografistek, ale też ich klientów i klientek, zarzucając sieć bardzo szeroko i ciągną ją do brzegu, jaki stanowi ich opowieść. Wielkie zwroty wyznaczają tutaj daty narodzin i śmierci, a nie polityka.

Narracja biograficzna, przygotowana przez Małgorzatę Czyńską, byłaby niepełna, gdyby nie badania archiwalne i materiał fotograficzny, odnaleziony, zebrany i opracowany przez Katarzynę Gębarowską. Dzięki ich wspólnej pracy dotykamy historii i łapiemy spojrzeniem ich bohaterki, widzimy zapomniane już dzisiaj twarze z portretów ślubnych, dziecięcych fotografii, portretów trumiennych, podniosłych zdjęć rodzinnych. Wypływają one z mroków przeszłości – pokolorowane, dokładnie opisane i opowiedziane czytelnikom.

„Zawód: fotografistka” to książka niezwykle piękna graficznie, dopracowana, kompletna, mówiąca nie tylko słowem, ale i komplementarnym wobec niego obrazem. To także książka niezwykle przewrotna – bo łączy historię regionalną z historią kobiet, a w sumie buduje historię miasta”.

‍